Gedrag als communicatiemiddel Wat is er nou?? Een boos gezicht, overdreven gezucht, dingen doen die niet mogen, treuzelen of zeuren… Waarom doet je kind nou zo vervelend?? “Wat is er aan de hand?” “Nihiksss!! Laat me met rust!” Nou, daar heb je dus ook niks aan… Moet je dan ruiken wat er aan de hand is? Nee hoor, dat hoeft niet. Je hoeft alleen je detective hoed maar op te zetten en je kind helpen om te achterhalen wat hij of zij probeert te vertellen met het gedrag. Waarom gebruiken kinderen hun gedrag om iets duidelijk te maken? Eigenlijk is dat heel simpel, kinderen hebben nog niet de capaciteiten om aan te geven wat ze nodig hebben of wat er aan de hand is. Veel volwassenen vinden dit zelfs ook nog lastig! Je herkent het vast wel, je voelt je geïrriteerd om de kleinste dingen. Je schiet uit je slof als je collega feedback geeft of je klapt juist dicht. Je doet onredelijk naar je partner, zonder te weten waarom. Of je blijft je werk uitstellen omdat je moe bent of andere activiteiten prioriteit geeft. Alle mensen gebruiken weleens (onbewust) hun gedrag om iets duidelijk te maken. Op zoek naar de reden achter het gedrag Nu je weet dat je kind zijn of haar gedrag gebruikt als communicatiemiddel, kun je met een nieuwe blik naar het gedrag kijken. Je kind is bijvoorbeeld enorm aan het treuzelen, terwijl jullie weg moeten. Dit doet je kind niet om expres vervelend te doen, maar hij of zij is misschien zenuwachtig of angstig. Hoe kom je achter de reden van het gedrag? 1). Ik zie dat… Benoem welk gedrag je ziet, zonder te oordelen. 2). Je moet je wel heel naar voelen… Erken het gevoel, in plaats van aan het gedrag. Het gaat immers om de reden achter het gedrag. 3). Bied troost… Door troost te bieden, leert je kind dat zijn of haar gevoel legitiem is. Het mag er zijn, ook al weet je kind zelf misschien (nog) niet wat de reden is achter het gevoel. 4). De puzzel oplossen… Ontdek samen waar het gedrag vandaan komt. Welk gevoel en welke reden horen bij het gedrag? Wat helpt je kind om zich weer beter te voelen? Onthoud: je kind weet meer dan je denkt. Het is misschien even zoeken, maar vertrouw erop dat je kind weet wat er aan de hand is en wat hij of zij nodig heeft om zich weer gelukkig te voelen.
Emoties begrijpen en uiten Komt dat knagende gevoel in je buik door boosheid of verdriet? Waarom voel je irritatie als iemand een (kritische) opmerking maakt? Veel mensen weten niet wat ze voelen of hoe ze hiermee om moeten gaan. Vermoeidheid, irritatie of onzekerheid zijn hiervan vaak het gevolg. Het kennen van je emoties en weten hoe je hiermee omgaat, geeft energie en zelfvertrouwen. Hoe kan het toch, dat zoveel mensen hun emoties niet kennen of begrijpen? Hiervoor gaan we terug naar onze kindertijd. Jonge kinderen kunnen hun emoties goed uiten. Wordt bijvoorbeeld hun speelgoed afgepakt door een ander kind? Frustratie of verdriet is hiervan vaak het gevolg. Kinderen uiten deze emotie door boos te worden of te huilen. Veel volwassenen zien de reactie van kinderen op bovenstaand voorbeeld als overdreven of onnodig. Opmerkingen als ‘Zo erg is het niet, je hoeft niet te huilen’, of ‘Niet boos worden, je moet je speelgoed eerlijk delen’ zorgen voor een conflict in het kind. Het kind voelt een bepaalde emotie, maar krijgt de boodschap dat deze emotie er niet mag zijn. Hoe kun je als ouder (of begeleider) je kind helpen zijn of haar emoties te uiten én te begrijpen? Help je kind in vijf stappen bij het uiten, herkennen en begrijpen van emoties: 1). Luister naar je kind, zonder oordeel. Je kind voelt een bepaalde emotie en heeft het recht om deze emotie te voelen. Het is immers zijn of haar eigen gevoel, niemand anders is daar de baas over. 2). Geef je kind de ruimte om de emotie te voelen. Is je kind bijvoorbeeld erg boos of verdrietig? Geef het kind dan eerst de ruimte om tot rust te komen. Dit kan bijvoorbeeld door een knuffel, even tien keer diep in en uitademen of even naar de eigen kamer om alleen te zijn. 3). Erken het gevoel, betrek je kind bij het gevoel en bied troost. Is je kind tot rust gekomen? Benoem het gevoel. ‘Je voelt je verdrietig omdat je niet mag spelen met je vriend(in), klopt dat? Het is ook heel vervelend dat je huiswerk moet maken, terwijl je liever gaat spelen.” Door te vragen of het klopt, stimuleer je je kind om na te denken over zijn of haar emotie en waar dit vandaan komt. Door je kind te troosten, krijgt hij of zij het gevoel dat er ruimte is voor de emotie. 4). Geef de realiteit. Het erkennen van het gevoel of het bieden van troost wil niet zeggen dat je je kind zijn of haar zin geeft. Je kind moet ook leren dat er bepaalde grenzen en prioriteiten zijn. ‘Je wilde je huiswerk afhebben voor het avondeten, we gaan over een uur eten. Je kan daarom niet eerst spelen, je huiswerk is nog niet af.’ 5). Evalueer de situatie. Help je kind bij het verkrijgen van meer zelfinzicht en zelfredzaamheid, door de situatie te evalueren. Door welke situatie voelde je kind de emotie en wat helpt je kind in de toekomst om de emotie zélf te herkennen en hiermee om te gaan? Praat hierover en ga samen brainstormen voor leuke oplossingen. Laat je verwonderen door je kind. Je kind zal misschien eerst zeggen dat hij of zij het niet weet, dat is omdat kinderen niet gewend zijn aan dit soort opdrachten. Ze zijn gewend dat volwassenen met de oplossing komen, terwijl zij het antwoord binnenin zichzelf kunnen vinden. Nieuwsgierig naar meer tips en oefeningen voor kinderen? Laat je kind dan struinen door de cursussen op de website of zoek samen naar een geschikte cursus!
De intrinsieke motivatie van een kind Waarom besluit een kind om (uit zichzelf) te gaan tekenen, voetballen, gamen, trampolinespringen of lezen? De motivatie voor deze activiteiten komt van binnenuit. In wetenschappelijke literatuur heet deze vorm van motivatie “intrinsieke motivatie”. Voor veel leerkrachten en ouders is het frustrerend dat deze intrinsieke motivatie ver te zoeken is zodra het gaat om schoolse taken. Is het dan zo dat kinderen toch geen intrinsieke motivatie hebben? Hebben zij prikkels (in de vorm van straf of beloning) nodig van buitenaf om te leren of activiteiten te ondernemen? Vanuit de visie van Miforta kunnen wij hierop maar één antwoord geven: Kinderen hebben wel degelijk een intrinsieke motivatie. In een omgeving met voldoende autonomie en competentie krijgt de intrinsieke motivatie van kinderen een kans. Veel volwassenen denken (onbewust) te weten wat goed is voor kinderen. Het leven van kinderen zit volgepland met activiteiten, trainingen, huiswerk en andere taken. Kinderen worden hierdoor lui, het is immers niet nodig om voor zichzelf na te denken over wat zij belangrijk of interessant vinden. Zij verwachten op een gegeven moment prikkels van buitenaf, zichzelf ergens voor motiveren is nergens voor nodig. Door deze reactie van kinderen, blijft de overtuiging dat zij géén intrinsieke motivatie hebben, in stand. Hoe kunnen we deze gedachte ombuigen, zodat kinderen de kans krijgen om zélf te ontdekken waarom en wat zij willen leren? – Wees nieuwsgierig. Vraag kinderen naar hun interesses en talenten. Waarom vinden zij het leuk om deze activiteiten te ondernemen? Welk gevoel krijgen ze hierbij? – Geef kinderen keuzes. Kinderen die zelf mogen kiezen (binnen de kaders van het curriculum) hebben een gevoel van autonomie. Zij hebben zélf de regie over hun leerproces. – Stimuleer het zelfvertrouwen. Faalangstige kinderen zijn bang om fouten te maken en beginnen daarom liever niet aan taken die zij te moeilijk achten. Door kleine succeservaringen te vieren, wordt het zelfvertrouwen vergroot. – Werken naar een doel. Laat kinderen zelf doelen formuleren. Hoe willen zij deze doelen bereiken? Gun kinderen het plezier van intrinsieke motivatie. Geef ze de kans om hun eigen innerlijke kracht te ontdekken, zodat ze deze optimaal kunnen benutten!
DIY: Mijn geluksmomenten moodboard Wanneer voel jij je écht gelukkig? Wat doe je dan? Waar ben je en met wie? Hoe fijn zou het zijn als je iedere dag kan doen waar je blij van wordt? Dit lijkt makkelijker gezegd dan gedaan. Hoe weet je bijvoorbeeld waar je wel of juist niet blij van wordt? Veel mensen worden niet gelukkig van hun dagelijkse bezigheden. Toch blijven ze dit doen, maar waarom? Grote kans dat hun innerlijke criticus om de hoek komt kijken. Dit is wat de omgeving van je verwacht, de werkzaamheden betalen goed, het geeft je zekerheid, dit is wat jij van jezelf verwacht, enzovoort… In deze Do it Yourself maak je jouw geluksmomenten visueel, in de vorm van een moodboard. Dit is zowel leuk voor kinderen als voor volwassenen! DO IT YOURSELF: Mijn geluksmomenten Pak een groot vel papier of plak meerdere ontdekken vellen papier aan elkaar vast. Verzamel zoveel mogelijk plaatjes uit tijdschriften en kranten waar jij blij van wordt. Quotes die jou inspireren, plaatjes die je aanspreken en foto’s waardoor jouw geluksgevoel wordt aangeboord. Zijn er liedjes waar je spontaan blij van wordt? Schrijf deze op je moodboard. Word jij gelukkig van een wandeling, even in bad, een taart bakken of van koffie drinken met vrienden? Maak hiervan een tekening, zoek er een plaatje bij of schrijf dit in sierlijke letters op je moodboard. Jouw moodboard herinnert jou aan je geluksmomenten. Het voelen van geluk (en energie) is een belangrijke stap in het volgen van je eigen pad. Hoe meer jij jouw geluksgevoel aanspreekt, hoe sterker deze wordt. Je innerlijke kracht en intuïtie worden hierdoor ook versterkt, waardoor jij ook gaat herkennen wanneer jij je niet gelukkig voelt. Hang je moodboard op een zichtbare plek op, zodat je iedere dag wordt herinnerd aan jouw geluksmomenten. Zet je favoriete liedje op, ga een activiteit van je moodboard ondernemen en geef jouw geluksgevoel de ruimte!
Wie heb je aan de lijn: je innerlijke kracht of innerlijke criticus? Heb jij ook weleens een stemmetje in je hoofd dat jou wijsmaakt dat je iets niet kan? Het stemmetje dat jou doet twijfelen aan jezelf? Dit stemmetje heet ook wel jouw innerlijke criticus. Je innerlijke criticus laat jou kijken naar anderen en naar de verwachtingen van de omgeving. Opmerkingen als “Hij of zij kan dit veel beter” of “Dit gaat me nooit lukken” zijn bekende uitspraken van jouw innerlijke criticus. Daartegenover staat jouw innerlijke kracht. Je innerlijke kracht is jouw grootste supporter en de bron van jouw zelfvertrouwen. Heb je jouw innerlijke kracht aan de lijn? Dan weet jij wat je talenten zijn en wat je waard bent. Ken je het gevoel dat je de wereld aankan? Dat je alles helder ziet, energie hebt en vertrouwt op jouw gevoel bij belangrijke keuzes? Dit zijn momenten dat jij in je kracht staat en dicht bij je kern bent. In onze samenleving zijn er veel verwachtingen van de buitenwereld. Verwachtingen waar wij als kuddedieren graag aan willen voldoen, zodat we niet buiten de boot vallen. Om keuzes te maken die passen bij jouw eigen pad, dient jouw innerlijke kracht sterk aanwezig te zijn. Alleen dan kun jij écht voelen welke keuzes, richtingen en mogelijkheden bij jouw talenten en passies passen. Hoe kom je in contact met jouw innerlijke kracht? 1). Ga op ontdekkingsreis naar je interesses en talenten. Waar word je echt blij en gelukkig van? Wanneer ben jij in een flow, waardoor je de tijd en je omgeving vergeet? Op welke momenten voel jij die bron van energie, dat heldere inzicht en het vertrouwen in jezelf? Maak jouw geluksmomenten visueel, door bijvoorbeeld het maken van een moodboard, lijstje, schilderij of iets anders dat bij jou past. Je kunt ook een liedje kiezen waarbij jij dit gevoel krijgt of een steen die jou herinnert aan je innerlijke vuur. Gebruik jouw creatie op momenten dat je innerlijke criticus de overhand neemt, om jouw innerlijke kracht de ruimte te geven om zijn of haar stem te laten horen. 2). Ga terug naar je kern en je gevoel. Herken jij de innerlijke criticus? Ga op een stoel zitten en zet je beide benen stevig op de grond. Adem 10 keer diep in en uit. Luister aandachtig naar wat je innerlijke criticus je te vertellen heeft. Is het echt waar? Welk gevoel krijg je bij deze opmerkingen? Adem vervolgens nog een keer 10 keer diep in en uit. Vraag jouw innerlijke kracht om hulp. Wat zou je innerlijke kracht in deze situatie zeggen? Welk gevoel krijg je daarbij? Kies vervolgens naar wie je wilt luisteren. 3). Neem de tijd voor jezelf. Je bent je eigen beste vriend, dus behandel jezelf ook zo! Geef jezelf bijvoorbeeld elke dag een complimentje. Je kunt dit ’s ochtends of ’s avonds in de spiegel tegen jezelf zeggen, of opschrijven in een boekje. Gun jezelf af en toe een traktatie. Bijvoorbeeld een kopje koffie bij dat lekkere koffietentje, een wandelingetje in de zon of een avondje op de bank met een kopje thee. Kies jouw eigen ontspanningsmoment en gun jezelf hiervoor de tijd. Je verdient het om trots te zijn op jezelf. Jouw innerlijke kracht laat je stralen van binnenuit!
